Yumurtalık kistleri, yumurtalığın içinde veya yüzeyinde oluşabilen ve içinde sıvı bulunan keselerdir. Yumurtalık kistleri kadınlarda her yaşta görülebilir.
Yumurtalık Kistleri Nedir?
Yumurtalık kisti, kadınlarda yumurtalık (over) içinde ya da yüzeyinde oluşan, içi sıvı dolu keseciklerdir. Çoğu kist iyi huyludur (kanserle ilgisi yoktur) ve genellikle kendiliğinden kaybolur.
Kadınların çoğu hayatının bir döneminde yumurtalık kisti ile karşılaşabilir. Çoğu zaman fark edilmez bile. Ancak bazı durumlarda belirti verebilir ve tedavi gerekebilir.
Yumurtalık Kistlerinin Türleri
1. Fonksiyonel Kistler (en yaygın olanlar)
Adet döngüsü sırasında yumurtlama ile ilgili olarak oluşur. Genellikle birkaç ay içinde kendiliğinden kaybolurlar.
-
Follikül kisti: Yumurtlama gerçekleşmezse oluşur.
-
Korpus luteum kisti: Yumurtlamadan sonra kalan dokunun içinde kan toplanmasıyla oluşur.
2. Patolojik Kistler
Bunlar tedavi gerektirebilir. En yaygın türleri:
-
Dermoid kist (kist dermoid): Saç, diş gibi dokular içerebilir.
-
Endometrioma (çikolata kisti): Endometriozis hastalığına bağlıdır.
-
Kistadenom: Yumurtalık dokusundan gelişir, sıvı veya jel dolu olabilir.
Belirtiler Nelerdir?
Kistlerin çoğu belirti vermez. Ancak bazı durumlarda şu şikayetler olabilir:
-
Kasıkta veya alt karında ağrı
-
Adet düzensizlikleri
-
İlişki sırasında ağrı
-
Karında şişlik veya dolgunluk hissi
-
Sık idrara çıkma veya idrar yaparken zorlanma
-
Kabızlık
-
Nadiren bulantı veya kusma
Not: Kist yırtılırsa ya da burkulursa (torsiyon), ani ve şiddetli ağrıya neden olabilir. Bu acil müdahale gerektirir.
Tanı Nasıl Konur?
Kadın hastalıkları ve doğum uzmanı genellikle şu yöntemlerle tanı koyar:
-
Pelvik muayene
-
Ultrasonografi (karından veya vajinal yolla)
-
Kan testleri (örneğin CA-125 değeri, şüpheli durumlarda)
Tedavi Seçenekleri
Tedavi kistin türüne, büyüklüğüne, hastanın yaşına ve şikayetlerine göre değişir:
1. İzlem (bekleme ve takip)
-
Küçük ve belirti vermeyen kistler için tercih edilir.
-
Doktor belirli aralıklarla ultrason ile takip eder.
2. İlaç Tedavisi
-
Doğum kontrol hapları, yeni kist oluşumunu engelleyebilir.
-
Ancak mevcut kisti küçültmez.
3. Cerrahi Müdahale
Aşağıdaki durumlarda ameliyat gerekebilir:
-
Kist büyükse (genellikle 5 cm’den büyükse)
-
Şiddetli ağrı varsa
-
Kist torsiyona uğradıysa
-
Kist kötü huylu olma ihtimali taşıyorsa
-
Menopoz sonrası dönemde tespit edildiyse
Ameliyat laparoskopik (kapalı) ya da açık yöntemle yapılabilir.
Kistler Kansere Dönüşür mü?
Çoğu yumurtalık kisti iyi huyludur. Ancak özellikle menopoz sonrası dönemde gelişen kistlerin yakından izlenmesi gerekir. Şüpheli durumlarda doktor, daha detaylı inceleme yapabilir.
Nelere Dikkat Etmeliyim?
-
Düzenli jinekolojik muayene olun
-
Karın alt kısmında ani ağrı, şişlik veya adet düzensizliği yaşarsanız doktora başvurun
-
Takip gerektiren bir kistiniz varsa kontrollerinizi aksatmayın
Sonuç olarak:
Yumurtalık kistleri genellikle zararsızdır ve kendiliğinden kaybolabilir. Ancak bazı durumlarda ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Erken tanı ve düzenli takip ile bu kistler kolayca kontrol altına alınabilir.
